Roszponka – uprawa i właściwości

Roszponka, czyli roszpunka warzywna jest jednym z bardziej popularnych warzyw w polskich kuchniach i jako składnik sałatek razem z rukolą wypiera popularną kiedyś sałatę masłową czy lodową. W sprzedaży najpopularniejsza jest roszponka o drobnych liściach i ciemnozielonej barwie, ale można spotkać także odmiany o liściach podłużnych. Warzywo jest bogactwem witamin. Ma bardzo delikatny smak, dzięki czemu jest chętnie spożywane przez dzieci.

Co to jest roszponka? Warzywo należy do rodziny roślin kozłkowatych, choć z wyglądu bardziej przypomina sałatę. W Polsce długo traktowana była jak uciążliwy chwast. Na nasze stoły trafiła dopiero w XX wieku, ale na świecie znana była już w XVI wieku.

Jak wygląda roszponka

Jest to roślina występująca w dwóch odmianach: jedna ma podłużne listki o jasnozielonym kolorze, a druga o bardzo drobnych listkach o ciemnozielonym zabarwieniu. Charakteryzuje się neutralnym, lekko orzechowym smakiem. Ma atrakcyjny kolor, dzięki czemu ładnie komponuje się na talerzu jako główny składnik dania w sałatkach, ale także jako dodatek warzywny do obiadu. Do wykorzystania z mieszaniną innych sałat lub do dekoracji potraw i zup.

Jak rośnie roszponka

W Polsce roszponka rośnie dziko na terenie większości kraju. Nie ma żadnych specjalnych wymagań klimatycznych ani glebowych, łatwo więc ją uprawiać w ogródku.

Roszponka uprawa

Jest stosunkowo łatwa w uprawie, szczególnie w chłodniejszym klimacie. Może być uprawiana w gruncie oraz w pojemnikach. Roszponka jest rośliną mało wymagającą i łatwą w uprawie, dlatego poradzą sobie z nią nawet początkujący ogrodnicy. Będzie rosła także w nieogrzewanych szklarniach i inspektach. Jest odporna na wiele chorób, choć może być podatna na niektóre szkodniki, np. mszyce i ślimaki.

Roszponka kiedy siać

Najlepiej zapewnić jej glebę żyzną i przepuszczalną. Należy unikać gleb podmokłych i zacienionych oraz wybierać dla niej stanowiska słoneczne, osłonięte i ciepłe. Nie ma dużych wymagań co do gleby, lecz znacznie gorzej będzie rosła w miejscach piaszczystych i suchych. Niekorzystnie wpływa na nią bliskość warzyw kapustnych.

Roszponkę można siać w różnych terminach. Jest to warzywo, które daje plony jedynie wtedy, gdy dzień jest krótki. W porach, kiedy dzień jest długi, roślina szybko zakwita i nie nadaje się do jedzenia. Liście stają się wtedy twarde, łukowate i niesmaczne.

Najlepsze miesiące do wysiewu nasion roszponki to luty, marzec, kwiecień, lipiec, sierpień, wrzesień i październik. Wysiewa ją się w rzędach co 20 cm na głębokość około 1 cm. Można ją zasiać również płycej lub głębiej bez wpływu na jakość plonu.

Roszponka właściwości

Roszponka jest warzywem o niskiej kaloryczności i z niskim indeksem glikemicznym. W 100 g znajduje się około 20 kcal, dzięki czemu może być spożywana przez osoby, które dbają o sylwetkę, a także przez cukrzyków. Zawiera dużo beta-karotenu oraz luteiny, które poprawiają wzrok i ostrość widzenia. Beta-karoten jest pomocny podczas leczenia chorób serca czy nowotworów.

Po roszponkę powinny sięgać osoby spożywające dużo sodu, gdyż zawiera potas, który jest odpowiedzialny za regulowanie ciśnienia krwi oraz zmniejsza obrzęki. Roszponka oczyszcza organizm z toksyn, a napar z niej wspomaga trawienie. Może być stosowana na wrzody żołądka lub dwunastnicy. Wzmacnia organizm zwłaszcza w okresie przeziębień i przesilenia wiosennego. Warzywo mogą spożywać pacjenci z dną moczanową, gdyż nie wytwarza w organizmie dużych ilości kwasu moczowego, który jest niebezpieczny w tej chorobie.

W roszponce można odnaleźć wiele cennych składników, w tym witaminy A, C oraz B6. Spożywając 100 g roszponki, można wypełnić połowę dziennego zapotrzebowania na witaminę C oraz 150 proc. na witaminę A. Dzięki zawartości witaminy C, a także beta-karotenu jest silnym przeciwutleniaczem opóźniającym proces starzenia się skóry. Antyoksydanty chronią przed wolnymi rodnikami, poprawiając wygląd cery.

Roszponka sałatka

Ze względu na zawartość witamin, składników mineralnych i związków bioaktywnych może wykazywać właściwości takie, jak poprawa funkcji poznawczych, zmniejszenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych oraz NAFLD, a także zwiększenie mineralizacji kości.

W związku z wysoką zawartością kwasu askorbinowego spożycie roszponki może pozytywnie wpływać na przyswajanie żelaza, którego również jest dobrym źródłem. Garść roszponki pokrywa prawie 4 proc. dziennego zapotrzebowania na ten składnik mineralny. Roszponka zawiera też wiele minerałów, takich jak potas, żelazo, wapń, mangan, magnez i fosfor. Wykazuje pozytywne działanie na żołądek, dlatego może zastąpić zioła na zaparcia.

Roszponka jak jeść

W związku z tym, że witamina A należy do związków rozpuszczalnych w lipidach konieczne jest dodanie do dania zdrowego tłuszczu roślinnego, szczególnie jeśli w daniu są same chude składniki (np. olej rzepakowy w sosie do sałatki).

Z czym jeść roszponkę? Warzywo stanowi doskonałą bazę wielu dietetycznych sałatek, ale jest także ciekawym dodatkiem do dań mięsnych. Może być podawana na zimno czy na ciepło. Roszponkę można dodać do koktajli owocowo-warzywnych. Warto ją zmieszać z jabłkiem, malinami oraz pomarańczą. Dobrze komponuje się z wszelkiego rodzaju kanapkami, a także w różnych sałatkach.

Roszponka przeciwwskazania

Roślina jest bezpieczna dla ludzi. Dotychczas nie wykazano żadnych skutków ubocznych wynikających ze spożywania roszponki. Osoby z nadwrażliwością na pokarmy bogate w witaminę K powinny jednak konsultować wprowadzenie roszponki do diety, gdyż może ona wpływać na działanie niektórych lekarstw przeciwzakrzepowych.