Kurkuma – czy naprawdę to najzdrowsza przyprawa świata?

Dzięki przyprawom żywność ma lepszy smak, czasem przyprawy pomagają w trawieniu. Bez przypraw można żyć, ale życie byłoby bez smaku. Opinię jednej z najzdrowszych przypraw ma kurkuma, która znana była już w starożytnej Mezopotamii i Babilonie. Jest często używana w kuchni indyjskiej i tajskiej, ale tak naprawdę spotykamy się z nią w kuchniach na całym świecie. Dlaczego zrobiła taką oszałamiającą karierę?

Czym jest kurkuma? To roślina zaliczana do bylin z rodziny imbirowatych, która osiąga wysokość ok. 1 m. Rośnie głównie w Indiach, Chinach oraz Azji Południowo-Wschodniej na terenach Indonezji, Wietnamu, Filipin i Tajlandii. W naturalnych warunkach osiąga nawet metr wysokości. Ma prostą, nierozgałęzioną łodygę zakończoną dużym kłosem kwiatowym w żółtym kolorze z białymi przysadkami. Liście zlokalizowane w dolnej części osiągają długość do 50 cm. W kuchni wykorzystywana jest bulwa kurkumy, a surowcem zielarskim jest kłącze.

Kurkuma właściwości

W Europie przyprawę można spotkać pod nazwą „szafran indyjski” ze względu na jej orientalny smak i złocisty kolor. Składnikiem kurkumy, który nadaje jej żółtą barwę, jest kurkumina. Stanowi ona 2-5 proc. przyprawy i jest mało toksyczna dla ludzi, więc może być bezpiecznie stosowana na co dzień jako składnik curry, panierki do ryb, musztard czy masła lub do barwienia potraw w przemyśle spożywczym. Już pół łyżeczki wystarczy, aby rosół miał wspaniały, żółty kolor. Kurkuma świetnie sprawdza się nie tylko w potrawach, ale także w napojach. Można ją dodawać do smoothie, soków, herbaty, a nawet kawy.

Obok m.in. błonnika, morwy białej, imbiru, pieprzu cayenne, cynamonu, witaminy C czy czosnku kurkuma jest naturalnym spalaczem tłuszczu, który jest przydatny szczególnie podczas odchudzania. Zadaniem suplementów diety zawierających spalacze tłuszczu jest zwiększenie wydatku energetycznego, dzięki czemu organizm spala więcej kalorii niż zazwyczaj w podobnej sytuacji.

Co robi kurkuma

Suplementy diety z kurkuminą mają postać kapsułek, proszku lub płynu. Dostępne są preparaty złożone, które są wzbogacone o substancje zwiększające wchłanianie kurkuminy lub składniki, które dodatkowo wspierają funkcjonowanie organizmu, np. witaminę D3. Kurkuma jest słabo rozpuszczalna w wodzie i słabo wchłaniana do organizmu. Jest też szybko metabolizowana i wydalana. Kurkumina jest rozpuszczalna w tłuszczach, więc dodanie oleju kokosowego czy oliwy może pomóc w lepszym przyswajaniu tej substancji.

Badania udowodniły, że kurkuma podawana w dawce 3 g na dobę przez 12 tygodni jest dobrze tolerowana. Duże dawki mogą jednak powodować podrażnienie błon śluzowych żołądka i mdłości. Lekarze zalecają łączenie kurkumy z czarnym pieprzem, który zawiera substancję o nazwie piperyna, zwiększającą biodostępność kurkuminy. Sama kurkumina jest słabo przyswajalna przez organizm.

Kurkuma działanie zdrowotne

Co zawiera kurkuma? Głównym składnikiem kurkumy jest kurkumina i to ona głównie odpowiada za jej właściwości prozdrowotne. Kurkuma wspiera gojenie się ran, walkę z alergią, działania przeciwdepresyjne, procesy antyoksydacyjne i zwalczające wolne rodniki, walkę z dolegliwościami żołądkowymi i jelitowymi, działania zapobiegające chorobie Alzheimera i demencji, poprawia kondycję stawów.

Na co jest dobra kurkuma? Kłącze kurkumy jest bogatym źródłem energii. Cechuje się także wysoką zawartością węglowodanów, z których większość to skrobia. Obecne są też w nim białko, tłuszcz, potas, sód, żelazo, wapń oraz witaminy: tiamina, ryboflawina, niacyna i witamina C.

Jak wykorzystać kurkumę na co dzień?

Kurkumę można stosować zarówno jako przyprawę w kuchni, jak i na surowo w postaci wyciśniętego soku. Spożywana na surowo ma subtelniejszy smak, charakterystyczny korzenny zapach i bardzo dobrze przechowuje się w lodówce. Można zaparzać ją pokrojoną w plasterki do picia lub zetrzeć na tarce. W kawałku dodaje się kurkumę do gotowania zup, sosów czy mięsa. Szczególnie dobrze pasuje do potraw z ryżem, zupy z soczewicy i zapiekanego kalafiora.

W aptekach dostępne są gotowe wyciągi z korzeni kurkumy w postaci tabletek. Kurkumę można również nakładać na dziąsła, skórę i rany – w postaci pasty, okładów czy żeli. Kurkuma wspomaga prawidłowe funkcjonowanie wątroby i układu trawiennego. Łagodzi bolesne miesiączki, ma właściwości antynowotworowe.

Przepis na „złote mleko”

W Indiach tradycyjnie podaje się gorące mleko z dodatkiem kurkumy. W języku hindi nazywa się je haldi doodh, ale często w kawiarniach jest to „złote mleko”. Aby przygotować je w domu, wlej do rondla 250 ml mleka zwierzęcego lub roślinnego, dodaj pół łyżeczki pieprzu, imbiru i oleju kokosowego, a następnie podgrzej składniki. Kiedy płyn będzie gorący, wsyp dwie łyżeczki kurkumy i zamieszaj. Gorący napój przelej do kubka i podawaj.

Pamiętaj, aby nie gotować mleka, aby przyprawy nie straciły właściwości. „Złote mleko” rozgrzewa i pobudza, dlatego doskonale sprawdzi się jesienią, zimą oraz wczesną wiosną. Wskazane jest picie „złotego mleka” na czczo. Ze względu na właściwości pobudzające kurkumy, nie zaleca się picia przed snem.

Z czym nie wolno łączyć kurkumy?

Kurkumy nie powinno łączyć się z lekami przeciwpłytkowymi (np. kwasem acetylosalicylowym), lekami przeciwzakrzepowymi, przeciwcukrzycowymi, lekami na nadciśnienie (może dojść do zbyt dużego obniżenia ciśnienia tętniczego krwi). Kucharze są zgodni, że kurkuma doskonale komponuje się z innymi przyprawami, takimi jak kumin, kolendra, pieprz czy imbir.